Γιώργος Κόκκινος

Τo τραυματικό και επίμαχο παρελθόν

και οι συγκρουσιακές του αναγνώσεις

Το παράδειγμα της διαχείρισης της Σφαγής του 

Νanking στην Ιαπωνία, στην Κίνα και στις ΗΠΑ

Δείτε την παρουσίαση εδώ

Από τις δραστηριότητες του Εργαστηρίου Ιστορίας και Κοινωνικών Επιστημών του ΠΤΔΕ του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Από τις δραστηριότητες του Εργαστηρίου Ιστορίας και Κοινωνικών Επιστημών του ΠΤΔΕ του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Μια μικρή εικόνα από τα εργαστήρια Ιστορίας και Κοινωνικών Επιστημών του πανεπιστημίου μας:

Από τις δραστηριότητες του Εργαστηρίου Ιστορίας και Κοινωνικών Επιστημών του ΠΤΔΕ του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Γιώργος Κόκκινος - Γενοκτονίες και Ολοκαύτωμα

Felix Nussbaum. Born in 1904, he died at Auschwitz in 1944

Όλο και περισσότεροι ιστορικοί, ειδικοί στο Ολοκαύτωμα και στις «σπουδές γενοκτονίας» αποδέχονται τον ισχυρισμό ότι οι Ναζί συμπεριφέρθηκαν στις κατακτημένες χώρες της Ευρώπης, κατά βάση της Ανατολικής, με αποικιοκρατικούς όρους. Ωστόσο παρά τις αναλογίες στη χρήση βίας έναντι Σλάβων και Εβραίων, δεν μπορεί να υποστηριχθεί ότι η βία αυτή ήταν ταυτόσημη με τη βία που ασκήθηκε στους Αφρικανούς και τους Ασιάτες. Οπωσδήποτε ένα από τα κοινά σημεία μεταξύ τους είναι η «σχέση μεταξύ φυλής και χώρου», που δεσπόζει και στη γερμανική αποικιοκρατική πολιτική στην Αφρική, παρά το γεγονός ότι η σχέση αυτή καθορίζει λιγότερο τη διαχείριση του ζητήματος των Εβραίων και πολύ περισσότερο τη διαχείριση των σλαβικών λαών (Πολωνών, Ρώσων, Ουκρανών). 

Πάντως σε καμία περίπτωση δεν γίνεται αποδεκτή μια νέα "Sonderweg Thesis" που συνθηματολογικά μπορεί να περιγραφεί με τη φράση «from Africa to Auschwitz», σαν η γερμανική αποικιοκρατία στη μαύρη ήπειρο να αποτελεί τον πρώτο αναβαθμό στην πλήρη εκδίπλωση ενός γενοκτονικού μηχανισμού, ο οποίος καταλήγει στη βιομηχανοποιημένη εξόντωση των Εβραίων. Ούτε όμως, από την άλλη πλευρά, μπορεί να γίνει αποδεκτή η παντελής άρση της ιστορικής μοναδικότητας του Ολοκαυτώματος, που επιχειρήθηκε για πρώτη φορά από τους γερμανούς συντηρητικούς ιστορικούς που συμμετείχαν στη Διαμάχη των ιστορικών (Ernst Nolte, Michael Stürmer κ.ά.) των μέσων της δεκαετίας του 1980, οι οποίοι επιχείρησαν να νομιμοποιήσουν την σύγκριση –αν όχι την ταύτιση- του ναζισμού με τον σταλινισμό κάνοντας λόγο για την ανάγκη της ιστορικοποίησης του Ολοκαυτώματος, που πρακτικά και σε τελική ανάλυση σήμαινε εξομοίωση της βιομηχανοποιημένης εξόντωσης με άλλα μαζικά εγκλήματα της Ιστορίας. Το βασικό επιχείρημα του Nolte είχε πολλές αναλογίες με αυτό του François Furet στο βιβλίο του  Le Passé d'une illusion (1995) που ξαναέφερε  στην επιφάνεια του δημόσιου ενδιαφέροντος την έννοια του δισυπόστατου ολοκληρωτισμού (φαιού και ερυθρού) εμπνέοντας πολλούς γάλλους διανοούμενους να υποστηρίξουν την προβληματική θέση ότι η υπερμνησία του Ολοκαυτώματος εξυπηρετεί και βολεύει την κομμουνιστική 

Αριστερά διότι μια τέτοια πολιτική μνήμης συντηρεί την αμνησία για τα gulag. Ένα ανάλογο επιχείρημα επικαλέστηκε και ο δικηγόρος του Klaus Barbie Jacques Vergès κάνοντας λόγο για τα εγκλήματα που διέπραξε η Γαλλία στην Αλγερία που δεν είχαν τίποτε να «ζηλέψουν» από τα ναζιστικά! Στο κλίμα αυτό η Μαύρη Βίβλος του Κομμουνισμού ήρθε ακριβώς να δικαιώσει τους οπαδούς της συγκρισιμότητας και της ταυτοσημίας μεταξύ ναζισμού και σταλινικού κομμουνισμού. Μάλιστα ο Stéphane Coutrois, ο βασικός επιμελητής της έκδοσης, έφθασε σε σημείο ύβρεως υποστηρίζοντας την άποψη ότι οι Εβραίοι επιμένουν στην ιστορική μοναδικότητα του Ολοκαυτώματος διότι θέλουν να έχουν το μονοπώλιο της θυματοποίησης στην παγκόσμια ιστορία, δηλαδή του αποδιοπομπαίου τράγου και του προνομιούχου θύματος.

Ιστορικοί όπως ο Jehuda Bauer και ο Steven Katz επιμένουν ότι ισχύει, πέραν κάθε αμφιβολίας, η ιστορική μοναδικότητα του Ολοκαυτώματος. Ο πρώτος στο βιβλίο του Rethinking the Holocaust (2001) κάνει διάκριση μεταξύ γενοκτονίας, δηλαδή βούλησης μη ριζικής εξόντωσης μιας ομάδας, και Ολοκαυτώματος, δηλαδή ριζικής εξόντωσης μιας ομάδας. Με την έννοια αυτή, το Ολοκαύτωμα, παρά τις εκλεκτικές του συγγένειες με τις γενοκτονίες, συγκροτεί μια δική του αυτοτελή κατηγορία εγκλήματος εναντίον της ανθρωπότητας. Οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι η διάκριση του Bauer -παρά την ισχύ της- αμφισβητείται τουλάχιστον εν μέρει από το παράδειγμα της εξόντωσης των Τούτσι από τους Χούτου στη γενοκτονία της Ρουάντα. Ο δεύτερος στο τρίτομο έργο του The Holocaust in Historical Context (1994) υποστηρίζει επίσης ότι η πρόθεση ριζικής εξολόθρευσης κάθε ίχνους εβραϊκότητας συνιστά την απόλυτη ιδιαιτερότητα του Ολοκαυτώματος. Θέση που οπωσδήποτε δεν είναι έωλη, αφού οι Ναζί σχεδίαζαν την εξολόθρευση των Εβραίων και εκτός της ευρωπαϊκής ηπείρου (πχ. Μεγάλη Βρετανία).

Η θέση του Katz δημιούργησε μια νέα αντιπαλότητα με κύριο εκφραστή τον David Stannard, που έγραψε το βιβλίο American Holocaust υπερασπίζοντας την ιδέα ύπαρξης πολλαπλών γενοκτονιών στην ιστορία και στη νεωτερικότητα, τις οποίες συσκοτίζει η δεσπόζουσα σημασία και η «λεγόμενη» ιστορική μοναδικότητα του Ολοκαυτώματος.

Ταυτόσημη υπήρξε και η θέση του Ward Churchill του πιο μαχητικού ακτιβιστή στο ζήτημα της αναγνώρισης της γενοκτονίας των αυτοχθόνων στη Βόρεια Αμερική, που έδωσε για τα καλά τροφή τόσο στον διαγκωνισμό των τραυματικών μνημών και στην κούρσα της θυματοποίησης, όσο και στις διαμάχες για την "ηθική διάσταση της σύγκρισης" μεταξύ διαφορετικής τάξεως μαζικών δεινών. 

Κανείς σοβαρός ιστορικός δεν πρέπει όμως πλέον να παραγνωρίζει το γεγονός, παρά την παθογένεια που δημιουργεί ο ανταγωνισμός των ομάδων-θυμάτων, ότι δεν υπάρχει ιστορική επιστήμη χωρίς σύγκριση, θέση που υπερασπίζει ο D. Stone. Αν και η ιστοριογραφία του Ολοκαυτώματος αποτελούσε έως πρόσφατα εντελώς διακριτή θεματική περιοχή, χωρίς ουσιαστική σχέση με τις Σπουδές της Γενοκτονίας, στις μέρες μας αυτό φαίνεται πως αλλάζει. Πρόκειται για μια διαδικασία που ξεκίνησε μόλις στη δεκαετία του 1980, με πρωτοβουλία πολιτικών επιστημόνων κυρίως, οι οποίοι έστρεψαν την προσοχή τους στην κατασκευή τυπολογιών στην προσπάθεια τους όχι μόνο να κατανοήσουν τους γενεσιουργούς παράγοντες και τους μηχανισμούς υλοποίησης των γενοκτονικών σχεδίων, αλλά και να συντελέσουν στην αποτροπή γενοκτονιών στο μέλλον. Οι περισσότεροι από αυτούς προέρχονταν από τον φιλελεύθερο ιδεολογικό χώρο της Βόρειας Αμερικής και επικέντρωσαν το ενδιαφέρον τους στη γενοκτονική πολιτική του κράτους, άρα στην πολιτική βούληση, την απόφαση και τον σχεδιασμό, και όχι στις ιδεολογικές στάσεις που διαμορφώνονται στην κοινωνία καθιστώντας θεμιτή τη γενοκτονική δράση.

Ο Οργανισμός Ηνωμένων εθνών ορίζει τη γενοκτονία ως εξής:

«Κάθε πράξη που γίνεται με πρόθεση να καταστρέψει, εν όλω  ή εν μέρει, μια εθνική, φυλετική ή θρησκευτική ομάδα, όπως:

α) δολοφονία μελών της ομάδας

β) πρόκληση σοβαρών σωματικών ή ψυχοδιανοητικών (mental) βλαβών σε μέλη της ομάδας

γ) σχεδιασμός της φυσικής εξόντωσης της ομάδας συνολικά ή ενός τμήματός της

δ) θέσπιση μέτρων παρεμπόδισης των γεννήσεων 

ε) δια της βίας αφαίρεση παιδιών και μεταφορά τους αλλού ή παράδοσή τους σε άλλες ομάδες.

Πρόκειται, όπως διαπιστώνουμε, για έναν εξαιρετικά στενό, αλλά και ταυτόχρονα έναν εξαιρετικά ευρύ ορισμό, που γεννά από μόνος του πολλά προβλήματα, αφού λόγου χάρη η ταξική γενοκτονία δεν συμπεριλαμβάνεται σε αυτόν. Ο ορισμός αυτός έχει ως σημασιολογικό κέντρο τη λέξη «πρόθεση», την απόφαση και τον σχεδιασμό της γενοκτονίας. Αλλά το βασικό του πρόβλημα είναι η έννοια του «εν μέρει». Με ποιο κριτήριο μπορεί να μετρηθεί αυτό; Σημαντικό πρόβλημα είναι και ποιος λαμβάνει την απόφαση της γενοκτονίας ή ποιος επιτρέπει ή συμβάλλει ώστε να ληφθεί η απόφαση αυτή και κυρίως να υλοποιηθεί. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να μας ενδιαφέρουν όχι μόνο τα κριτήρια που πρέπει να πληρούνται ώστε να χαρακτηριστεί ένα γεγονός ως γενοκτονία, αλλά και η γενοκτονική δυναμική που αναπτύσσεται στις ίδιες τις κοινωνίες.

"In Memory of the Holocaust" by Josef Elgurt, 1994

Ο Donald Bloxham, στην έρευνά του για τη γενοκτονία των Αρμενίων, διαπιστώνει ότι δεν υπήρξε μία και μόνη απόφαση των Νεοτούρκων για την εξόντωση του αρμενικού λαού, αλλά μάλλον μια διαδικασία "συσσωρευτικής ριζοσπαστικοποίησης" (Hans Mommsen: cumulative radicalisation), μια ολόκληρη σειρά μέτρων και ενεργειών σε γενικό ή σε τοπικό επίπεδο, η οποία έλαβε τα πλήρη χαρακτηριστικά της το καλοκαίρι του 1915. Η δάνεια προβληματική και εννοιολογία από τη δομολειτουργική ιστοριογραφία για τον ναζισμό υπήρξε στην προκειμένη περίπτωση αποτελεσματική στην προσέγγιση της αρμενικής γενοκτονίας εκ μέρους του Bloxham. Κατ 'ανάλογο τρόπο, μπορούν να επωφεληθούν και όσοι διερευνούν τις γενοκτονίες των Hereros στη γερμανική νοτιοδυτική Αφρική, της Καμπότζης και βεβαίως της Ρουάντα, διότι είναι άστοχη κάθε τυφλή προσήλωση στη νομική έννοια της γενοκτονίας, χωρίς να προϋπάρξει συστηματική ιστορική έρευνα, που δείχνει ακριβώς τη διαντίδραση μεταξύ κράτους και κοινωνίας στην εκδίπλωση των φάσεων μιας γενοκτονίας.

Πρόσφατα η έρευνα κινείται προς την κατεύθυνση μιας σύνθετης-γενικής θεωρίας της γενοκτονίας. Οι κύριες συμβολές προέρχονται από τους Ben Kiernan, Michael Mann, Benjamin Valentino, Mark Levene, Eric Weitz και Manus Midlarsky. Όλες αυτές οι συμβολές κινούνται σε συγκριτικό και διιστορικό επίπεδο. Ξεχωρίζει η προσέγγιση του Levene, σύμφωνα με τον οποίο η γενοκτονία είναι απόρροια ενός παγκόσμιου και κοινωνικοδαρβινικά αρθρωμένου συστήματος, στο πλαίσιο του οποίου τα έθνη-κράτη ανταγωνίζονται για πόρους και ισχύ.

Στην περίπτωση του Ολοκαυτώματος, η επινόηση γενικευτικών θεωριών προσκρούει στα ειδοποιά του γνωρίσματα που το καθιστούν ιδιαίτερο. Δηλαδή: α) στο εύρος του χώρου όπου ασκήθηκε η γενοκτονική πολιτική, που υπερβαίνει την εθνική επικράτεια και εξαπλώνεται στην ακτίνα μιας ολόκληρης ηπείρου και β) στην εφαρμογή μιας ad hoc τεχνολογίας εξόντωσης. Βεβαίως υπάρχουν αρκετοί ιστορικοί που ενίστανται για την καθολικότητα της βιομηχανοποίησης της εξόντωσης, διότι πέραν των θαλάμων αερίων χρησιμοποιήθηκαν και συμβατικές μέθοδοι εξόντωσης (πχ. μαζικές εκτελέσεις από τις μονάδες των Einsatzgruppen). Γενικά στοn χώρο των Γενοκτονικών Σπουδών τείνει να κυριαρχήσει η άποψη ότι το Ολοκαύτωμα δεν υπήρξε μια ιστορική παρέκκλιση, μια ιστορική μοναδικότητα χωρίς προηγούμενο, αλλά μάλλον τμήμα και κρίκος ενός αλυσιδωτού συνεχούς στη νεωτερικότητα, παρά την πολλαπλή ιδιαιτερότητά του. Ενός συνεχούς που περιλαμβάνει τη δουλεία και το δουλεμπόριο των Αφρικανών, την ιμπεριαλιστική εξολόθρευση πληθυσμών, τον ολικό πόλεμο και την εθνοκάθαρση και αποβλέπει, όπως επισημαίνει ο Huttenbach, στην εκμηδένιση μιας ομάδας και επομένως στην αναμόρφωση της πραγματικότητας με τη ριζική απάλειψη των βιολογικών και πολιτισμικών ιχνών αυτής της ομάδας, απόφαση η οποία υλοποιείται με την εφαρμογή πολιτικών που διαπνέονται από "θηριώδη αφηγήματα λύτρωσης" από το Κακό. 

Αρκετοί ιστορικοί πλέον υποστηρίζουν ότι η ναζιστική πολιτική στην Ανατολική Ευρώπη και την Ρωσία έχει τα γνωρίσματα μιας "αποικιοκρατικής γενοκτονίας", γιατί η πολιτική αυτή ανακαλεί και ριζοσπαστικοποιεί grosso modo την πολιτική των Ευρωπαίων αποικιοκρατών στην Αφρική, την Ασία και αλλού. 

Στους ιστορικούς αυτούς συμπεριλαμβάνονται οι Robert Gellatelly, D. Stone,  Christopher Browning, Robert Cribb, Wendy Lower, David Furber, Elizabeth Harvey, Elissa Mailänder-Koslov, Mark Mazower, Enzo Traverso και Dirk Moses. Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται και θεωρητικοί των Μετααποικιακών Σπουδών (Post-Colonial Studies), όπως οι Vinay Lal, Achille Mbembe και Paul Gilroy. Βεβαίως κανείς δεν πρέπει να παραγνωρίσει την καταστατική διαφορά που υφίσταται μεταξύ της βρετανικής και γαλλικής αποικιοκρατίας από τη μια, και της ναζιστικής από την άλλη: στην πρώτη περίπτωση, το οδηγητικό μοτίβο ήταν η εκπολιτιστική αποστολή που απέβλεπε στην υπό όρους πολιτισμική αφομοίωση της ετερότητας, στην αφαίμαξη των ζωτικών πόρων και των πρώτων υλών και βεβαίως στην εργασιακή εκμετάλλευση του γηγενούς πληθυσμού, ενώ στη δεύτερη περίπτωση ο μοναδικός σκοπός ήταν η καταναγκαστική εργασία και η εξόντωση των "ιθαγενών" της ευρωπαϊκής ηπείρου σε μια προσπάθεια διεκδίκησης ζωτικού χώρου για τη Γερμανία. Υπάρχουν ιστορικοί, όπως η Susanne Zantop, που έχουν δείξει ότι η αποικιοκρατία είχε διαποτίσει και το γερμανικό φαντασιακό. Συγκεκριμένα, κάνει λόγο για "διανοητική αποικιοκρατία". Άλλοι ιστορικοί, όπως ο Henning Melber και ο Jurgen Zimmerer, θεωρούν προανάκρουσμα του ναζισμού τη γενοκτονία σε βάρος των Hereros και των Nama στη νοτιοδυτική Αφρική (1904-1908). Η σύνδεση αυτή διευκολύνεται, όπως έχει επισημάνει ο Michael Kater, από τη "μεταφορά της ευγονικής από τις αποικίες στην ίδια τη Γερμανία", καθώς, σύμφωνα με τη δική του ερμηνευτική εκδοχή, υπάρχει ένα μονοπάτι που οδηγεί «από τα πειραματικά βιολογικά εργαστήρια του ύστερου 19ου αιώνα στους θαλάμους αερίων του Άουσβιτς".

Παρά τις διαμάχες, αρχίζει πλέον να διαφαίνεται ένα πλαίσιο ερμηνευτικής συναίνεσης αναφορικά με τη σχέση γερμανικής αποικιοκρατίας και εθνικοσοσιαλισμού. Όπως εύστοχα γράφει ο D. Stone, στον ένα πόλο η Birthe Kundrus, ενώ από μια πλευρά είναι πεπεισμένη ότι δεν υπάρχει μεταξύ τους γραμμική συνέχεια και γενεαλογική σχέση, παραδέχεται από την άλλη ότι ο ναζισμός είχε ως πηγή έμπνευσης τον ευρωπαϊκό ιμπεριαλισμό. Στον αντίθετο πόλο ο Zimmerer, παρότι υπερασπίζει τη συνέχεια υπό την έννοια ενός διαθέσιμου διανοητικού και ψυχικού οπλοστασίου που βοήθησε στην ηγεμονία του ναζισμού και στην εφαρμογή των γενοκτονικών πρακτικών του, εντούτοις παράλληλα απορρίπτει κάθε ιδέα μονο-αιτιακής ιστορικής εξήγησης που καθιστά την γερμανική αποικιοκρατική ευγονική προθάλαμο της βιομηχανοποιημένης γενοκτονίας. Ανάμεσά τους διαμορφώνεται μια  τρίτη θέση, αυτή του Dirk Moses, σύμφωνα με την οποία "το Ολοκαύτωμα των Εβραίων δεν συνιστά ιστορική παρέκκλιση και παρεκτροπή, αλλά αντιθέτως τη λογική κατάληξη και το ζενίθ της εξέλιξης της αποικιοκρατικής γενοκτονικής πολιτικής". 

Φορέας της γενοκτονικής πολιτικής είναι το ναζιστικό κράτος, αλλά και καλός αγωγός της ένα μεγάλο τμήμα της γερμανικής κοινωνίας. Γενικότερα είναι η απειλούμενη από έναν εσωτερικό και ταυτόχρονα εξωτερικό εχθρό ναζιστική Γερμανία, η οποία διαπιστώνει ότι έχει μετατραπεί η ίδια σε αποικία του εχθρού. Πρόκειται για ένα ερμηνευτικό σχήμα όπου ο αποικιοκράτης-θύτης Γερμανός αυτο-μετατρέπεται σε ιθαγενή-θύμα, έτοιμο όμως να υπερασπιστεί τον εαυτό του έναντι της διάχυτης εσωτερικής και εξωτερικής απειλής. Για να φθάσει όμως η ναζιστική Γερμανία σε μια τέτοια αυτο-αντίληψη που ριζοσπαστικοποίησε τον διάχυτο αντισημιτισμό και μετέτρεψε την πολιτική σε "εφαρμοσμένη βιολογία" χρειάστηκε να μεσολαβήσουν τα τραυματικά βιώματα της ιταμής συνθηκολόγησης του 1918, της ραγδαίας επιδείνωσης του βιοτικού επιπέδου του γερμανικού πληθυσμού και της αυξανόμενης ιδεολογικό-πολιτικής πόλωσης στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης.

Σημειώσεις από το βιβλίο του D.Stone, Histories of the Holocaust, Oxford University Press, Oxford 2010.

Πορεύεσθαι κατά τέχνη - Συζήτηση με τον συγγραφέα Μιχάλη Πιτένη στο West Channel

Δείτε την εκπομπή στον παρακάτω σύνδεσμο:

https://www.youtube.com/watch?v=RRRIJLnXcEw

10 τραγούδια αφιερωμένα στο Βερολίνο

Η ιστορία και οι δρόμοι του Βερολίνου ενέπνευσαν γνωστούς μουσικούς στο να δημιουργήσουν τραγούδια που μιλάνε για το Τείχος, τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την σημερινή τάση της Γερμανίας για πολιτική και οικονομική ηγεμονία.

Λου Ριντ: 'Berlin'

Σε αντίθεση με τον Ντέβιντ Μπόουι και τον Ίγκι Ποπ, ο Λου Ριντ δεν έζησε ποτέ στο Βερολίνο. Το γεγονός αυτό δεν τον εμπόδισε όμως το 1973 να γράψει το τραγούδι “Berlin“ στο στυλ του συνθέτη Κουρτ Βάιλ. Οι στίχοι του τραγουδιού εκφράζουν απόλυτα το πνεύμα της εποχής: «Στο Βερολίνο, κοντά στο τείχος / το ανάστημά σου μόλις ενάμιση μέτρο / Ήταν πολύ ωραία / στο φως των κεριών και Dubonnet με πάγο».

https://www.youtube.com/watch?v=zwfwqCxNb6I

Λέοναρντ Κοέν: 'First We Take Manhattan'

Ως τραγουδοποιός ο Λέοναρντ Κοέν ένοιωθε πάντα μια έλξη στην ενδιαφέρουσα ιστορία του Βερολίνου τον εικοστό αιώνα. Στην κλασική του επιτυχία από το 1987 "First We Take Manhattan" ο καναδός μουσικός επικρίνει την τάση για παγκόσμια ηγεμονία, δίνοντας ταυτόχρονα έναυσμα για πλήθος διασκευές του τραγουδιού.

https://www.youtube.com/watch?v=JTTC_fD598A

Ντέιβιντ Μπόουι: 'Where Are We Now'

Με το τραγούδι «Που είμαστε τώρα» το 2013 ο Ντέιβιντ Μπόουι απαντά σε εικασίες γύρω από το θάνατό του. Ο βρετανός μουσικός είχε ηχογραφήσει στο Βερολίνο στα τέλη της δεκαετίας του ΄70 μια τριλογία κορυφαίων δίσκων, στους οποίους υπήρχε και το “Heroes“. Όμως στο “Where Are We Now“ ένας ηλικιωμένος κύριος επισκέπτεται εκ νέου την εμβληματική γερμανική πόλη.

https://www.youtube.com/watch?v=YYjBQKIOb-w

Μαρλένε Ντίτριχ: 'Ich hab noch einen Κoffer in Berlin'

Η σχέση της Μαρλένε Ντίτριχ με την γενέτειρα της ήταν πολυτάραχη. Η άνοδο των ναζί ανάγκασαν την γερμανίδα ντίβα να μείνει για χρόνια στο εξωτερικό. Όμως η νοσταλγία της για το Βερολίνο αποτυπώνεται κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο στο τραγούδι «Έχω ακόμα μια βαλίτσα στο Βερολίνο». Η Ντίτριχ γυρνά μετά θάνατον στο Βερολίνο, το 1992, για να ταφεί δίπλα στην μητέρα της.

https://www.youtube.com/watch?v=w3rrnqA98eQ

Ίγκι Ποπ: 'The Passenger'

Γραμμένο για έναν επιβάτη στον προαστιακό του Βερολίνου, ο οποίος, πίσω από τζάμι, βλέπει τον κόσμο να ξετυλίγεται μπροστά του. Ηχογραφήθηκε στο μυθικό στούντιο Χάνζα (Hansa) κοντά στο τείχος του Βερολίνου το 1977 την περίοδο αυτοεξορίας του Ιγκι Ποπ στην διχοτομημένη πόλη. Συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ Lust for Life, με το οποίο ο τραγουδιστής των The Stooges γνώριζε σημαντική εμπορική επιτυχία.

https://www.youtube.com/watch?v=hLhN__oEHaw

U2: 'Zoo Station'

Το 1991 οι U2 ήθελαν ένα νέο ξεκίνημα. Έτσι ο τραγουδιστής Μπόνο πήγε στο Βερολίνο αναζητώντας έμπνευση. Στο ιστορικό στούντιο «Χάνζα» το συγκρότημα ηχογράφησε το "Zoo Station". To όνομα είναι δανεισμένο από τον ομώνυμο σιδηροδρομικό σταθμό του δυτικού Βερολίνου. Με τον τίτλο του νέου άλμπουμ οι U2 περιγράφουν την νέα τάξη πραγμάτων.

https://www.youtube.com/watch?v=YptgC3goAUY

Μπλοκ Πάρτι: 'Kreuzberg'

Στα μέσα της πρώτης δεκαετίας του 2000 το Βερολίνο ήταν πόλος έλξης για πολλούς καλλιτέχνες με υπαρξιακές ανησυχίες. Ανάμεσά τους και οι βρετανοί Bloc Party, οι οποίοι ήρθαν στην γερμανική πρωτεύουσα αναζητώντας το νόημα της ζωής τους. Το 2007 κυκλοφορεί το single “Kreuzberg“: «Υπάρχει ένα Τείχος μέσα μου / Όπως και την πόλη, έτσι και μένα, πάντα θα με χωρίζει».

https://www.youtube.com/watch?v=qS5P8A_b3Ss

Ρούφους Γουέινραϊτ: 'Tiergarten'

Ο τραγουδοποιός Ρούφους Γουέινραϊτ δεν εμπνέεται από την σύγχρονη ιστορία της πόλης, αλλά από την παρακμή και το καμπαρέ της περιόδου της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Το τραγούδι “Tiergarten“, που δανείζεται τον τίτλο του από το ομώνυμο πάρκο στο κέντρο του Βερολίνο έχει στο ρεφρέν τους στίχους: «Περπάτησε μαζί μου στο Τίργκαρτεν / Δεν με νοιάζει αν βρέχει / Περπάτησε μαζί μου σε κάθε γωνιά του».

https://www.youtube.com/watch?v=JQFpm_H0KAQ

Black Rebel Motorcycle Club: 'Berlin'

Τι κάνεις όταν είσαι μια από τις πιο cool μπάντες στον κόσμο; Γράφεις φυσικά ένα τραγούδι για μια από τις πιο cool πόλεις του κόσμου. Το τραγούδι “Berlin“ από το άλμπουμ "Baby 81" του 2007 δεν αναφέρεται συγκεκριμένα στην γερμανική πρωτεύουσα. Το ριφ της κιθάρας όμως είναι όπως το Βερολίνο: θρασύ, εκκεντρικό και τόσο….σέξι!

https://www.youtube.com/watch?v=dQ097zMQ1Qo

The Ramones: 'Born to Die in Berlin'

Από το πρώτο "hey ho, let's go" οι Ramones δεν κρύβουν τον θαυμασμό τους για κάθε τι τευτονικό. Για αυτό και ονόμασαν το πρώτο τους single το 1976 προκλητικά "Blitzkrieg Bop". Ο τραγουδιστής τους Ντι Ντι Ραμόν είχε μητέρα γερμανίδα και μεγάλωσε στο Βερολίνο. Εκφράζει την αγάπη του στο Βερολίνο (και τα ναρκωτικά) με το τραγούδι του 1995 "Born to Die in Berlin".

https://www.youtube.com/watch?v=18KMqQM1-EM

Πηγή: http://tvxs.gr/news/moysiki/10-tragoydia-afieromena-sto-berolino

Πρόσκληση

Nέο Βιβλίο

ΤΟ ΤΡΑΥΜΑ, ΤΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΙΑΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΔΙΑΜΑΧΕΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Το κύριο συγκριτικό πλεονέκτημα της νέας αυτής συμπληρωμένης, σημαντικά επαυξημένης και αναθεωρημένης έκδοσης αφορά το γεγονός ότι, χωρίς να μεταβληθεί η θεωρητική βάση του προβληματισμού, διευρύνθηκε κατά πολύ το φάσμα των αναζητήσεων προς την κατεύθυνση της εστιασμένης εκπαιδευτικής έρευνας. Ταυτόχρονα, αναπτύχθηκαν ειδικά και πολυδιάστατα σχέδια εργασίας. Πρόκειται, όπως πιστεύουμε, για καινοτόμες διδακτικές εφαρμογές με τις οποίες επιχειρείται να γεφυρωθεί η μεγάλη απόσταση ανάμεσα, αφενός μεν, στις καλές προθέσεις των ευαισθητοποιημένων και καταρτισμένων εκπαιδευτικών, τον οραματισμό και τις διεθνείς εξελίξεις στο πεδίο της ιστορικής μάθησης, αφετέρου δε, στις αντιστάσεις που προβάλλει η καθημερινότητα του σχολείου, ο διάχυτος κομφορμισμός, οι ανεπαρκείς υποδομές, οι ανελαστικές δομές και οι εκπαιδευτικές πολιτικές, όπως επίσης η επιδεινούμενη οικονομική κρίση και το συντηρητικοποιημένο κοινωνικο-πολιτικό περιβάλλον. 

Έχοντας αποφασίσει να συντονίσουμε τις διανοητικές δυνάμεις μας ώστε να συγκροτήσουμε ένα ισχυρό κέντρο παραγωγής καινοτόμου και ριζοσπαστικής γνώσης στον χώρο της ιστορικής εκπαίδευσης, ευελπιστούμε ότι και αυτό το βιβλίο, καρπός μακροχρόνιας προσπάθειας, θα αποτελέσει ένα ακόμα εργαλείο αυτογνωσίας, επιμόρφωσης και χειραφέτησης στην εργαλειοθήκη της μαχόμενης εκπαιδευτικής κοινότητας.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΚΚΙΝΟΣ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΑΤΣΩΤΗΣ

Το σχολείο απέναντι στο επίμαχο ιστορικό γεγονός και το τραύμα

1. Θεωρητικό πλαίσιο

2. Διδακτικές προσεγγίσεις:

Η αντιπαράθεση στην καρδιά της ιστορικής εκπαίδευσης

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΜΑΥΡΟΣΚΟΥΦΗΣ

Συγκρουσιακά θέματα και επίλυση προβλημάτων στο μάθημα της Ιστορίας

1. Η διδασκαλία συγκρουσιακών θεμάτων: επιστημολογικό πλαίσιο, παιδαγωγικές - διδακτικές διαστάσεις και εφαρμογές

2. Διδασκαλία και μάθηση με βάση τη μέθοδο επίλυσης προβλημάτων

3. Δύο σκιαγραφήματα εφαρμογών στο μάθημα της Ιστορίας

ΕΛΛΗ ΛΕΜΟΝΙΔΟΥ

Επίμαχα ή συγκρουσιακά ζητήματα στο μάθημα της Ιστορίας στη Γαλλία

Εισαγωγικά

1. Θεωρητικό πλαίσιο

2. Αποτίμηση της γαλλικής εμπειρίας στο επίπεδο των εφαρμογών

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΜΑΥΡΟΣΚΟΥΦΗΣ

Το άξενο παρόν ενός άφαντου παρελθόντος: Έλληνες Εβραίοι και ιστορική μνήμη

1. Εισαγωγή

2. Το ζήτημα της ιστορικής μνήμης και της ιστορικής συνείδησης

3. Μνήμη, λήθη, ιστορική εκπαίδευση και Έλληνες Εβραίοι

4. Η εμπειρική έρευνα

5. Γενικά συμπεράσματα

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΜΑΥΡΟΣΚΟΥΦΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΥΡΙΤΣΗΣ

Απόψεις και στάσεις φοιτητών για τη διδασκαλία των συγκρουσιακών θεμάτων στο μάθημα της Ιστορίας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση

1. Συμβολικοί πόλεμοι για την ιστορία και τη μνήμη

2. Ιστορική επιστήμη, επίμαχα γεγονότα, συγκρουσιακές αναγνώσεις και ελευθερία της έρευνας

3. Στόχοι και μέθοδος της έρευνας

4. Αποτελέσματα

5. Συμπεράσματα

ΖΕΤΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ

Διδακτικές προσεγγίσεις σε επίμαχα και τραυματικά γεγονότα: Η Σφαγή του Διστόμου

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΔΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΚΚΙΝΟΣ, ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΠΡΕΝΤΑΝΟΥ, ΖΕΤΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ, ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΑΚΚΑ

«Έρημη χώρα»; Ελλάδα 1946-49

1. Μορφές του ιστορικού κακού: η πολυμορφία της βίας και τα αίτιά της

2. Η βία στα σχολικά βιβλία Ιστορίας

3. Προσεγγίζοντας την Ιστορία του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου. Εισαγωγικές επισημάνσεις

4. Βιωματικά εργαστήρια. Σπάζοντας τη σιωπή:

Η διδασκαλία του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου ως βιωματική εμπειρία

5. Η «γυμνή ζωή» των γυναικών πολιτικών κρατουμένων

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Η Ναζιστική αποστολή στο Θιβέτ 1938-1939

Αποκρυφισμός, Ευγονική και στρατιωτικά σχέδια

Διαμάντης Θεόφιλος υποψήφιος διδάκτωρ Παν. Αιγαίου

Δείτε την παρουσίαση εδώ: https://drive.google.com/file/d/0B0Bbl6k2WI3YQzRXT3A5ZzdKMDg/view?usp=sharing

Βιβλιοπαρουσίαση στο βιβλιοπωλείο "Πλειάδες"

Oλοκληρώθηκε η βιβλιοπαρουσίαση του νέου βιβλίου του Γιώργου Κόκκινου, "ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ. Η Διαχείριση της Τραυματικής Μνήμης. Θύτες και Θύματα", το περασμένο Σάββατο στο βιβλιοπωλείο "Πλειάδες".

Στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε από τον συγγραφέα και τις εκδόσεις Gutenberg μίλησαν οι: 

ΗΛΙΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ, πρ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου

ΜΑΡΚΟΣ ΚΑΡΑΣΑΡΙΝΗΣ, Διδάκτορας Ιστορίας - Δημοσιογράφος

ΕΛΛΗ ΛΕΜΟΝΙΔΟΥ, Επίκουρη Καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας Πανεπιστημίου Πατρών

ΕΥΓΕΝΙΑ ΑΛΕΞΑΚΗ, Ιστορικός Τέχνης

ΑΓΓΕΛΟΣ ΒΛΑΧΟΣ, Διδάκτορας Ιστορίας

Φωτογραφίες από την εκδήλωση

Ο χώρος της εκδήλωσης

Ο χώρος της εκδήλωσης

Πρόλογος εκ μέρους του βιβλιοπωλείου

Ο λόγος στον Ηλία Αθανασιάδη

Ο λόγος στο Μάρκο Καρασαρίνη

Ο λόγος στο Μάρκο Καρασαρίνη

Ο λόγος στο Μάρκο Καρασαρίνη

Ο λόγος στην  Έλλη Λεμονίδου

Ο λόγος στην  Έλλη Λεμονίδου

Ο λόγος στην Ευγενία Αλεξάκη

Ο λόγος στην Ευγενία Αλεξάκη

Ο λόγος στην Ευγενία Αλεξάκη

Ο λόγος στον Άγγελο Βλάχο

Ο λόγος στον Άγγελο Βλάχο

Ο συγγραφέας του βιβλίου κλείνει την παρουσίαση

Ο συγγραφέας του βιβλίου κλείνει την παρουσίαση

Η παρέμβαση του κυρίου Μάριου Σούση 

Μουσεία - Άτυπη εκπαίδευση και Ιστορία

Κωνσταντίνος Κορρές

Παρουσίαση Διπλωματικής 

Δείτε τη διπλωματική εδώ: https://drive.google.com/file/d/0B25ArQdehwEDdlppbHpFX0trQms/view

Παρουσίαση του νέου βιβλίου "Το Ολοκαύτωμα και η διαχείριση της τραυματικής μνήμης" στη Θεσσαλονίκη

Φωτογραφίες από την εκδήλωση 

Ομιλίες

• Ομιλία Γαγανάκη: https://drive.google.com/file/d/0Byj5pU44LgH-NUh5dkI0MXhheFU/view?usp=sharing

• Ομιλία Δημάρχου και Καβάλα: https://drive.google.com/file/d/0Byj5pU44LgH-UUlGNDUzUnZmMjQ/view?usp=sharing

• Ομιλία Μαυροσκούφη: https://drive.google.com/file/d/0Byj5pU44LgH-NFBnNlFLNm1xbjQ/view?usp=sharing

• Ομιλία Πασχαλούδη: https://drive.google.com/file/d/0Byj5pU44LgH-cjQ2VUN3ZnFpUTQ/view?usp=sharing

• Ομιλία Κόκκινου:https://drive.google.com/file/d/0Byj5pU44LgH-X1ExR2tNMGppVjA/view?usp=sharing

• Συζήτηση: https://drive.google.com/file/d/0Byj5pU44LgH-bi13WUNaMDc5S1k/view?usp=sharing

Το Ολοκαύτωμα - Η διαχείριση της τραυματικής εμπειρίας - Θύτες και θύματα

Το βιβλίο αυτό έρχεται να συνοψίσει αλλά και να αξιολογήσει τον ιστοριογραφικό, θεωρητικό και παιδαγωγικό στοχασμό που έχει διατυπωθεί αφενός για τις κρατικές πολιτικές μνήμης που αφορούν το Ολοκαύτωμα και αφετέρου για τους ειδικότερους τρόπους και τις μορφές προσέγγισης της τραυματικής του μνήμης από την πρώτη μεταπολεμική περίοδο έως τις μέρες μας. 

Εύλογα, η Γερμανία ανάγεται σε παραδειγματική μελέτη περίπτωσης, όπως επίσης, σε μικρότερο βαθμό, η προσοχή στρέφεται στα κράτη-συνοδοιπόρους του γερμανικού εθνικοσοσιαλισμού. Όμως, η ανάλυση του συγγραφέα δεν αφήνει στο περιθώριο του προβληματισμού και τους τρόπους διαχείρισης που επέλεξαν τα κράτη τα οποία μετατράπηκαν άθελά τους σε "εργοστάσια θανάτου" (Πολωνία).

Ιδιαίτερα αναδεικνύονται θέματα όπως: 1) η ιστορική μοναδικότητα του Ολοκαυτώματος και ο παραδειγματικός του χαρακτήρας, 2) ο ρόλος της τέχνης ως διαδικασίας αποτραυματοποίησης και αισθητικοποίησης, καθώς και η δυνα΄τοτητα ή η θεμιτότητα της αισθητικής αναπαράστασης του τραύματος, 3) η απονομή ιστορικής δικαιοσύνης και 4) η παιδαγωγική θεωρία αναφορικά με τη διαχείριση τραυματικών γεγονότων ή εμπειριών. 

Γιώργος Κόκκινος, Το Ολοκαύτωμα - Η διαχείριση της τραυματικής εμπειρίας - Θύτες και θύματα, GUTENBERG, Aθηνά 2015