ΟΔΗΓΙΑ 1880 για το μάθημα της ιστορίας (2009)

Συμβούλιο της Ευρώπης

ΟΔΗΓΙΑ 1880 για το μάθημα της ιστορίας (2009)[1]

Η διδασκαλία της ιστορίας σε περιοχές που έχουν γνωρίσει ή γνωρίζουν συγκρούσεις

1.      Η παρούσα Σύνοδος του [Ευρωπαϊκού] Κοινοβουλίου υπενθυμίζει την Οδηγία 1283 (1996) σχετικά με την ιστορία και την ιστορική μάθηση στην Ευρώπη, επιβεβαιώνοντας ότι «η ιστορία, επίσης, μπορεί να διαδραματίσει έναν κομβικό πολιτικό ρόλο στη σημερινή Ευρώπη. Μπορεί είτε να συνεισφέρει στη διεύρυνση της κατανόησης, της ανοχής και της εμπιστοσύνης μεταξύ ατόμων και λαών της Ευρώπης είτε να μετατραπεί σε δύναμη διαίρεσης, βίας και δυσανεξίας». Κατά συνέπεια, η διδασκαλία της ιστορίας μπορεί να αξιοποιηθεί ως εργαλείο για την υποστήριξη της ειρήνης και της συμφιλίωσης σε περιοχές που έχουν γνωρίσει ή γνωρίζουν συγκρούσεις, καθώς επίσης και για την υποστήριξη της ανεκτικότητας και της κατανόησης κατά τη διαπραγμάτευση φαινομένων όπως η μετανάστευση, η παλιννόστηση και η μεταβολή των δημογραφικών μεγεθών.

2.      Η επίλυση και η πρόληψη των συγκρούσεων επιτελούνται με πολιτικά μέσα τα οποία αποσκοπούν, διαδοχικά, στη διαφύλαξη, τη συνομολόγηση ειρήνης και, τελικά, την εδραίωση της ειρήνης. Η διδασκαλία της ιστορίας αποτελεί μία διαδικασία κατά την οποία οι εκπαιδευτικοί δέχονται συμβουλές, εκπαιδεύονται, επανεκπαιδεύονται, υποστηρίζονται, αποκτούν τα μέσα, ενθαρρύνονται, αλλά και προστατεύονται κατά την εφαρμογή των νέων προσεγγίσεων σε συγκρουσιακά και ευαίσθητα θέματα. Όλα αυτά τα στοιχεία πρέπει να κινητοποιηθούν εάν η πολιτική διαδικασία αποβλέπει σε επιτυχή μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, που θα επηρεάσουν τις νέες γενιές. Η Σύνοδος, κατά συνέπεια, χαιρετίζει το έργο που έχει ήδη γίνει από το Συμβούλιο της Ευρώπης και άλλους Οργανισμούς σε περιοχές όπως η Βοσνία και η Ερζεγοβίνη, η Κύπρος και η Μαύρη Θάλασσα και υποστηρίζει τις κυβερνήσεις που αγωνίζονται για την αμοιβαία κατανόηση και ανοχή.

3.      Οι απαντήσεις σε ερωτήσεις, όπως «τι» διδάσκεται, «πώς» διδάσκεται και «πότε» προσεγγίζονται συγκρουσιακά θέματα, συναρτώνται με μία διαδικασία ανάπτυξης νέων δεξιοτήτων και οικοδόμησης εμπιστοσύνης μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών. Αυτή η διαδικασία χρειάζεται να ενισχυθεί με νέες πολιτικές στάσεις και πολιτικές επιδιώξεις, που αφορούν τη διδασκαλία της ιστορίας και τον ρόλο της στο διακανονισμό διαφορών και στην ανάπτυξη της ανεκτικότητας.

4.      Η συμβατική διδασκαλία της ιστορίας αναδεικνύει μία μοναδική ερμηνεία των γεγονότων ως την «Αλήθεια» – που είναι πολιτικά σκόπιμη. Όμως, έχει γίνει πλέον διεθνώς αποδεκτό ότι είναι δυνατό να υπάρχουν πολλές απόψεις και ερμηνείες, που βασίζονται σε ιστορικές πηγές και μαρτυρίες. Προσδίδεται αξία στις πολυπρισματικές προσεγγίσεις, που υποστηρίζουν και ενθαρρύνουν τους μαθητές να σέβονται τη διαφορετικότητα και την πολιτισμική διαφορά σε έναν αυξητικά παγκοσμιοποιημένο κόσμο, παρά στη συμβατική διδασκαλία, που μπορεί να ενισχύσει τις πιο αρνητικές όψεις του εθνικισμού.

5.      Οι Συμμετέχοντες αξιολογούν το έργο του Συμβουλίου της Ευρώπης, σε χώρες που ανασυγκροτούνται μετά από συγκρούσεις, κατά τρόπο τέτοιο ώστε να υποστηριχθεί η αλλαγή στον τρόπο που παρουσιάζεται ο «άλλος» στο μάθημα της ιστορίας. Αυτό συνεπάγεται παρεμβάσεις αναφορικά τόσο με το τι θα διδαχθεί όσο και με το πώς θα διδαχθεί. Απαραίτητες είναι οι συνεχείς αξιόλογες επενδύσεις για την ανάπτυξη ειδικών δεξιοτήτων εκ μέρους των εκπαιδευτικών, σημερινών και αυριανών, ώστε να ενθαρρυνθούν να υλοποιήσουν ένα νέο πρόγραμμα σπουδών και να μετακινηθούν σε νέες μεθόδους διδασκαλίας. Η διαδικασία αυτή εξελίσσεται προοδευτικά και, κατά συνέπεια, αφορά τόσο τους νέους όσο και τους εν ενεργεία εκπαιδευτικούς.

6.      Πρόσφατες επισκοπήσεις σε χώρες που μόλις πέρασαν περιόδους συγκρούσεων οδήγησαν στον ποσοτικό περιορισμό των περιεχομένων των προγραμμάτων σπουδών. Αυτό αφήνει μεγαλύτερα περιθώρια για την ανάπτυξη δεξιοτήτων και συμβάλλει στην κινητοποίηση των μαθητών ως προς την περαιτέρω αξιολόγηση και εθελοντική διερεύνηση των επιλεγμένων θεμάτων. Ωστόσο, η εστίαση των περιεχομένων του προγράμματος σπουδών δεν πρέπει να συρρικνωθεί σε μία μόνο, συγκεκριμένη κοινότητα ή τόπο, αλλά πρέπει να εμβαθύνει στην ανάλυση των σχέσεων ανάμεσα σε διαφορετικές κοινότητες και τόπους.

7.      Εκπαιδευτικοί, φοιτητές καθηγητικών σχολών και μαθητές, που επιθυμούν να υποστηρίξουν τη διαδικασία της αλλαγής, αποτελούν πολύτιμες πηγές άντλησης δυναμικού. Οι εκπαιδευτικοί, προπάντων, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη σε ζητήματα ανάπτυξης των προγραμμάτων σπουδών και σχεδιασμού των διδακτικών μέσων και υλικών που αρμόζουν, κάθε φορά, στην ηλικία και στα ενδιαφέροντα των μαθητών.

8.      Η πολυπρισματική διδασκαλία βασίζεται στη διαθεσιμότητα άφθονου πρωτογενούς και δευτερογενούς υλικού και προϋποθέτει ενεργητικές μεθόδους διδασκαλίας. Η έρευνα και η εργασία με τη μέθοδο project, ο αγώνας λόγων στην τάξη, οι επισκέψεις σε μουσεία, η ευρεία χρήση πρωτογενών πηγών και οι προσκεκλημένοι ομιλητές. που «ζωντανεύουν» την πρόσφατη ιστορία, λειτουργούν καλύτερα σε ολιγομελείς τάξεις. Οι πολιτικές που εφαρμόζονται στον τομέα της εκπαίδευσης πρέπει να εκφράζουν την αλλαγή αυτή στις μεθόδους διδασκαλίας.

9.      Η βελτίωση της επικοινωνίας ανάμεσα σε μαθητές και εκπαιδευτικούς, που προέρχονται από διαφορετικά περιβάλλοντα και κουλτούρες, διευρύνει τις δυνατότητες για υλοποίηση σχεδίων εργασίας στο μάθημα της ιστορίας, εμπλέκοντας σε κοινή δράση ανθρώπους από διαφορετικές χώρες.

10.  Διασυνοριακές και διακοινοτικές δραστηριότητες έχουν ήδη οργανωθεί σε μερικές κοινότητες. Η Οδηγία 1283 (1996) καλούσε τις κυβερνήσεις να παράσχουν την κατάλληλη και συνεχή χρηματοδότηση στην ιστορική έρευνα, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις πολυμερών και διμερών προσεγγίσεων της σύγχρονης ιστορίας. Είναι πολιτικό καθήκον η προσφορά τέτοιων ευκαιριών και η ενθάρρυνση εκείνων που θα ωφεληθούν περισσότερο από την ομαδική συνεργασία, ώστε να κινηθούν προς την κατεύθυνση αυτή χωρίς τον φόβο αντεκδικήσεων από οποιαδήποτε πλευρά. Αυτή η δραστηριότητα θα πρέπει να αφορά τόσο εκπαιδευτικούς όσο και μαθητές. Θα πρέπει να περικλείει τη δυνατότητα μακροπρόθεσμης εξέλιξης προς την επίτευξη απτών αποτελεσμάτων, καθώς η εμπιστοσύνη κτίζεται σταδιακά, με την πάροδο του χρόνου.

11.  Η διδασκαλία της ιστορίας πρέπει να αποτυπώνει και να συσχετίζει τα εξεταζόμενα θέματα με τη διεθνή κατάσταση της περιόδου κατά την οποία διδάσκεται. Όταν τα γεγονότα προσεγγίζονται απομονωμένα δεν αναδεικνύεται το πλήρες πλαίσιο και, κατά συνέπεια, δεν αποκαλύπτεται η αληθινή ή η πλήρης εικόνα τους. Σε κάθε περίπτωση, η «τοπική ιστορία» μπορεί να αφορά ιδιαίτερα τους νεαρούς μαθητές, προσελκύοντας το ενδιαφέρον τους. Πολλά ζητήματα σε τοπικό επίπεδο μπορούν να συσχετιστούν με μείζονα γεγονότα και θέματα.

12.  Η εκπαίδευση για την αλληλοκατανόηση και τον σεβασμό της πολιτισμικής κληρονομιάς θα πρέπει να ανήκουν στα κεντρικά ζητήματα της εκπαιδευτικής πολιτικής, όπως συμβαίνει ήδη στην περίπτωση της Βόρειας Ιρλανδίας. Οι υπηρεσίες που εμπλέκονται στη διδασκαλία της ιστορίας θα πρέπει να βοηθούν τους εκπαιδευτικούς στον συντονισμό διαθεματικών σχεδίων εργασίας κατά την φάση του προγραμματισμού. Τέτοιες υπηρεσίες θα πρέπει να διαθέτουν έναν διεθνούς εμβέλειας μηχανισμό γνωστοποίησης των χρησιμοποιούμενων εννοιών-κλειδιών και των υλοποιήσιμων πρακτικών.

13.  Το καλόπιστο, ευγενικό χιούμορ, για την προσέλκυση του ενδιαφέροντος και της προσοχής των μαθητών σε θέματα ιστορίας, αποτελεί εξίσου σημαντικό μέσο με την χρησιμοποίηση φιλμ και άλλων τεχνολογιών. Όταν μπορούμε να γελάμε με το χιούμορ που κατευθύνεται σε «μας», όπως και στους «άλλους», θα έχουμε πετύχει σε κάποιο βαθμό την πραγμάτωση της ειρήνης και της συμφιλίωσης.

14.  Η πολυπρισματική διδασκαλία της ιστορίας θα προσδώσει στους μαθητές αναλυτικές δεξιότητες, αλλά και γνώση περιεχομένων, που θα τους οδηγήσουν να αναπτύξουν περισσότερο κριτική σκέψη. Υπάρχει κατά συνέπεια μία διάσταση, του μαθήματος της ιστορίας, που μπορεί να συμβάλει ζωτικά στην ανάπτυξη και στη συγκρότηση της προσωπικότητας του νεαρού ατόμου σε μία εποχή δυναμικών αλλαγών. Αν το στοιχείο αυτό καλλιεργηθεί, θα βοηθήσει αποτελεσματικά τους δυνάμει εργαζόμενους και εργοδότες, ιδιαίτερα στις χώρες που χρειάζονται περισσότερο την οικονομική ανάπτυξη, έχοντας περάσει περιόδους συγκρούσεων.

15.  Η Οδηγία 1283 (1996) υπογράμμιζε ότι οι λαοί έχουν δικαίωμα πρόσβασης στο ιστορικό παρελθόν τους, είτε το συμμερίζονται είτε το απορρίπτουν. Το δικαίωμα των μαθητών να εξετάζουν κριτικά, διά μέσου ιστορικών πηγών που προσφέρονται στο σχολείο, το τι βλέπουν και ακούν στο περιβάλλον γύρω τους και με βάση τα διαθέσιμα μέσα, έχει αποβεί ζωτικής σημασίας με την πάροδο του χρόνου και την ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών. Η κατανόηση της πολυπλοκότητας μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να εκτιμήσουν καλύτερα τη διαφορετικότητα και, επιδιώκοντας την αντικειμενική κρίση, να αναγνωρίσουν τις διαστρεβλώσεις που επιφέρουν τα στερεότυπα.

16.  Η Σύνοδος αποδέχεται ότι, στις νεότερες αναθεωρήσεις Αναλυτικών Προγραμμάτων, έχει αναγνωριστεί η ανάγκη για την εξισορρόπηση της προσέγγισης των συγκρουσιακών, ευαίσθητων και τραγικών γεγονότων με περισσότερο θετικά (με αίσια κατάληξη) και περιεκτικά ζητήματα, τα οποία δεν αφορούν κατ’ αποκλειστικότητα την πολιτική σφαίρα και εκτείνονται πέρα από εθνικά σύνορα. Η τάση προς την συμπερίληψη πολιτισμικών, φιλοσοφικών και οικονομικών στοιχείων, καθώς και του ρόλου των γυναικών και των μειονοτήτων, είναι καλοδεχούμενη και πρέπει να ενθαρρυνθεί.

17.  Η Σύνοδος εφιστά την προσοχή του Συμβουλίου των Υπουργών [της Ευρωπαϊκής Ένωσης] στην πρόσφατη έρευνα που αναδεικνύει την ανάγκη να δοθεί ειδική προτεραιότητα στα σχολεία που λειτούργησαν σε περιοχές συγκρούσεων, ώστε να οικοδομηθούν μέτρα εμπιστοσύνης στο πλαίσιο της συνεργασίας εκπαιδευτικών και μαθητών, διά μέσου της επεξεργασίας πρωτογενών και δευτερογενών πηγών, της έρευνας στο Διαδίκτυο και εκπαιδευτικών ανταλλαγών. Η έξοδος από το κλίμα της σύγκρουσης είναι μία αργή διαδικασία, αλλά και μία ιδιαίτερη πρόκληση, που αντιμετωπίζεται χωριστά από κάθε εκπαιδευτικό, μαθητή, σχολείο και κοινότητα.

18.  Η διάδοση των πληροφοριών έχει ενταθεί μέσα από την παγκοσμιοποίηση των ποικίλων μέσων των Νέων Τεχνολογιών, που μεταδίδουν την ίδια στιγμή τα τρέχοντα γεγονότα ή τις «ιστορικές» προσεγγίσεις. Το εκπαιδευτικό σύστημα κάθε κράτους-μέλους θα πρέπει να υποστηρίξει τους μαθητές στην ανάπτυξη των αναλυτικών δεξιοτήτων που διερευνούν κριτικά τις επικοινωνιακές μελέτες και, κατά συνέπεια, συμβάλλουν στην κατανόηση των μηνυμάτων που είναι δυνατό να μεταδοθούν είτε συνειδητά είτε ασύνειδα.

19.  Κατά την επιδίωξη της ειρήνης ή της εξόδου από την σύγκρουση, οι ηγετικές προσωπικότητες με επιρροή σε ποικίλες διαδρομές της ζωής, σε ποικίλες κοινωνικές θέσεις και ρόλους, και ιδιαίτερα οι θρησκευτικοί ηγέτες, μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στο εσωτερικό των εκάστοτε κοινοτήτων και να συμβάλουν αποφασιστικά στην οικοδόμηση του κλίματος που είτε θα υποστηρίξει είτε θα υπονομεύσει την διαδικασία αυτή. Η θετική αντιμετώπιση δια-θρησκευτικών ζητημάτων δημιουργεί μία σημαντική βάση για όλους όσοι επιδιώκουν την ενσωμάτωση της «εικόνας του άλλου», για πρώτη φορά, στην εκπαίδευση. Η Σύνοδος καλωσορίζει τον θετικό ρόλο που θρησκευτικοί ηγέτες και προσωπικότητες με επιρροή έχουν ήδη επιτελέσει σε ορισμένες χώρες, και προσκαλεί όλους τους θρησκευτικούς ηγέτες να αναλάβουν νέες πρωτοβουλίες, που θα ευνοήσουν την ειρηνική συνύπαρξη των πολιτών τώρα και στο μέλλον, υποστηρίζοντας ταυτόχρονα και νέες πρωτοβουλίες στις σχολικές τάξεις.

20.  Η παρούσα συνεδρίαση καλεί όλους τους εκπροσώπους των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Πολιτισμικής Συνόδου (με αρ. 18):

20.1.  να εξασφαλίσουν την ύπαρξη των απαραίτητων τεχνολογιών και ευκαιριών, για την υποστήριξη της αλληλεπίδρασης μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών τόσο στο εσωτερικό κάθε κράτους όσο και σε διακρατική κλίμακα, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε γραπτές πηγές, καθώς και σε πηγές που έχουν συνταχθεί στις ιδιαίτερες γλώσσες των μειονοτικών κοινοτήτων.

20.2.  να παράσχουν την κατάλληλη και συνεχή χρηματοδότηση προς όφελος της ιστορικής έρευνας, ιδιαίτερα σε πολυμερείς και διμερείς επιτροπές αρμόδιες για θέματα σύγχρονης ιστορίας.

20.3.  στο πλαίσιο του μαθήματος της ιστορίας να εστιάσουν τη διδασκαλία περισσότερο σε κοινωνικοοικονομικά, πολιτισμικά και καλλιτεχνικά στοιχεία, σε κληρονομημένες παραδόσεις και λιγότερο στην πολιτική.

20.4.  να προωθήσουν ένα δεκαετές σχέδιο εργασίας, που θα ενθαρρύνει τα παιδιά της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης να διατηρούν ένα ημερολόγιο, καταγράφοντας τις αντιδράσεις τους σε σύγχρονα γεγονότα, ημερολόγιο το οποίο –μετά την ολοκλήρωση του σχεδίου– θα μπορούσε να εξεταστεί συγκριτικά και να ανταλλαχθεί με άλλα αντίστοιχα, προερχόμενα από σχολεία άλλων κρατών-μελών.

20.5.  να διασφαλίσουν ότι τα επιμορφωτικά προγράμματα των εκπαιδευτικών ισορροπούν ανάμεσα σε δύο διακριτά στοιχεία: 1^ον. στην ανάπτυξη της εξειδίκευσής τους σε ένα συγκεκριμένο γνωστικό πεδίο (το «τι» θα διδάξουν) και 2^ον. στην οικοδόμηση δεξιοτήτων που θα κινητοποιήσουν τους μαθητές να εμπλακούν ενεργά με το μάθημα (το «πώς» θα διδάξουν).

20.6.  να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αντίσταση στην εφαρμογή των νέων αναλυτικών προγραμμάτων ή στην παιδαγωγική αλλαγή, όταν η αντίσταση αυτή προκύπτει ως αποτέλεσμα πολιτικών –κατά βάθος– ζητημάτων.

20.7.  να διερευνούν, σε μόνιμη βάση, τις απόψεις εκπαιδευτικών και μαθητών σχετικά με τις νέες έννοιες, τις προκλήσεις και τις προσεγγίσεις της ιστορίας, αναφορικά με την έκταση του αναλυτικού προγράμματος, το περιεχόμενο, την σημασία του, το πόσο ανοικτό –ή, αντίστροφα, κλειστό– είναι και πώς εξετάζεται.

20.8.  να διευκολύνουν την εκπλήρωση των καθηκόντων των εκπαιδευτικών με την κατάλληλη διευθέτηση του ωρολογίου προγράμματος, ώστε να τους επιτρέψουν να διαδώσουν τις νέες ιδέες και έξω από την σχολική τάξη και να τους ενθαρρύνουν να δοκιμάσουν τις νέες πρακτικές.

20.9.  να μειώσουν τον αριθμό των μαθητών ανά τάξη, όπου αυτό είναι δυνατό.

20.10.    να ενθαρρύνουν τους εκπαιδευτικούς να συμμετάσχουν σε ενώσεις εκπαιδευτικών ειδικευμένων στη διδασκαλία της ιστορίας, καθώς και σε συναντήσεις όπως αυτές που οργανώνει η EUROCLIO (“European Association of History Educators”: Ευρωπαϊκός Σύνδεσμος Ενώσεων Ιστορικών Ευρώπης / «Ευρω-Κλειώ»), για να βοηθήσει στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης, της εμπειρίας και της εξειδίκευσης των εκπαιδευτικών που διδάσκουν ιστορία.

20.11.    να υποστηρίξουν τους εκπαιδευτικούς στην αξιοποίηση των ευκαιριών που προσφέρονται για προσωπική ανάπτυξη, ώστε να εκσυγχρονίζουν τις διδακτικές πρακτικές τους και να παρακολουθούν τις προτεραιότητες που επικρατούν στο εξωτερικό και αντίστροφα.

20.12.    να μελετήσουν την συμπερίληψη ενός συστήματος αμοιβών, ενσωματωμένου στη δομή της μισθολογικής κλίμακας, ώστε να ενθαρρύνουν, κατά λογικό τρόπο, τη δέσμευση όλων των τομέων που αφορούν τη διδασκαλία της ιστορίας στη συνεχή αφομοίωση των νέων παιδαγωγικών προσεγγίσεων σε όλες τις βαθμίδες του συστήματος, από την κορυφή μέχρι την βάση.

20.13.    να δώσουν σε όλα τα σχολεία τη δυνατότητα πρόσβασης σε πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένης της ευρυζωνικής πρόσβασης στο Διαδίκτυο.

21.  Η Σύνοδος ζητεί την πλήρη εφαρμογή των διατάξεων της Λευκής Βίβλου του Διαπολιτισμικού Διαλόγου «Ζώντας μαζί ως ίσοι με αξιοπρέπεια» (δημοσιευμένη τον Μάιο του 2008), ώστε να συμβάλει στη διαμόρφωση των βασικών οδηγιών σε εκπαιδευτικά θέματα που αφορούν την ανεκτικότητα και τον διαπολιτισμικό διάλογο.

22.  Η Σύνοδος συστήνει στο Υπουργικό Συμβούλιο [της Ε.Ε.]:

22.1.  να συνεχίσει την υποστήριξη του έργου του Συμβουλίου της Ευρώπης –σε συνεργασία με άλλους θεσμικούς φορείς, όπως το Ινστιτούτο Georg Eckert για την Διεθνή Έρευνα των Σχολικών Εγχειριδίων [Georg Eckert Institute for International Textbook Research]– σε περιοχές που υφίστανται ή έχουν υποστεί συγκρούσεις, αναφορικά με την αναθεώρηση και βελτίωση των σχολικών εγχειριδίων του μαθητή και του εκπαιδευτικού, αναφορικά με την οργάνωση σεμιναρίων για τους εκπαιδευτικούς και αναφορικά με την αξιολόγηση του διδακτικού υλικού.

22.2.  να ανιχνεύσει τις καλύτερες πρακτικές και να τις κοινοποιήσει στις χώρες που έχουν διέλθει περιόδους συγκρούσεων στο παρελθόν, υποστηρίζοντας όλους όσοι εμπλέκονται σε τέτοιες διαδικασίες, άσχετα με το στάδιο στο οποίο βρίσκονται προς το παρόν.

22.3.  να συνεχίσει να παρέχει υποστήριξη για την υλοποίηση του project του Συμβουλίου της Ευρώπης «Η Εικόνα του Άλλου στη Διδασκαλία της Ιστορίας».

22.4.  να εμβαθύνει την συνεργασία στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την ανάπτυξη διεθνών προγραμμάτων και σχεδίων εργασίας στον τομέα της διδασκαλίας της ιστορίας και να αξιοποιήσει κατά τον καλύτερα δυνατό τρόπο τις διαθέσιμες πιστώσεις.

                                                      Μετάφραση: Παναγιώτης Γατσωτής

---

[1] Κείμενο εγκεκριμένο από την Σύνοδο της 26^ης Ιουνίου 2009 (26^η Συνεδρία) (Doc. 11919), αναφορά της Επιτροπής Πολιτισμού, Επιστήμης και Εκπαίδευσης. Ανταποκριτής: Mrs Keaveney.