Σ΄ ένα κόσμο χωρίς μαγεία, χωρίς πίστη, χωρίς ελπίδα, χωρίς θεό και μοναδική αλήθεια, σε ένα κόσμο χαώδη και κατακερματισμένο, πώς μπορεί η ιστορία να είναι ή να φαντάζει επική; Ούτε και να καμώνεται μπορεί. Στη νεότητά της η ιστορία υπήρξε επική. Τώρα όμως στην ωριμότητά της δεν μπορεί παρά να είναι ειρωνική, σαρκαστική, σχετικιστική, τραγική. Ίσως οι επικοί τρόποι να ξανακάνουν την εμφάνισή τους στη σκηνή της ιστοριογραφίας όταν φουσκώσουν και πάλι τα πανιά των οραματισμών και το ποτάμι της δικαιοσύνης κυλήσει ορμητικό, όταν οι άνθρωποι πιστέψουν στις δυνάμεις τους και εκφράσουν τη συλλογική σκέψη και δημιουργικότητά τους, όταν κατορθώσουν να λυτρωθούν από το άγος και το άχθος του παρελθόντος, όταν η ουτοπία αρχίσει να θαμποχαράζει.



«Η ιστορία μπορεί να μας βοηθήσει. Μπορεί, επίσης, να είναι πολύ επικίνδυνη. Είναι περισσότερο σώφρον να αντιμετωπίζουμε την ιστορία όχι ως σωρό νεκρών φύλλων ή συλλογή σκονισμένων έργων τέχνης, αλλά ως μικρή λίμνη, μερικές φορές ευεργετική, συχνά θειούχο, που, χωμένη κάτω από το παρόν, διαμορφώνει σιωπηλά τους θεσμούς μας, τον τρόπο που σκεπτόμαστε, το τι μας αρέσει και τι δεν μας αρέσει. Απευθυνόμαστε σε αυτήν [....] για επιβεβαίωση, για να πάρουμε μαθήματα και πληροφορίες. Η επιβεβαίωση, είτε πρόκειται για προσδιορισμό της ταυτότητας ομάδων, για αιτήματα ή για δικαίωση, σχεδόν πάντοτε προκύπτει από τη χρήση του παρελθόντος. [...] Το παρελθόν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σχεδόν για όλα τα πράγματα που θέλουμε να κάνουμε στο παρόν. Κάνουμε κακή χρήση του όταν δημιουργούμε ψέματα για το παρελθόν ή γράφουμε την ιστορία με τρόπο που να παρουσιάζεται μόνο η δική μας άποψη».

Margaret Macmillan, Χρήση και κατάχρηση της ιστορίας, μετάφραση Μίνα Καρδαμίτσα – Ψυχογιού, Ινστιτούτο του Βιβλίου – Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2012, 11 [πρώτη έκδοση στην αγγλική γλώσσα 2009]


«Σ’ έναν κόσμο γεμάτο αβεβαιότητες η ιστοριογραφία μπορεί να κινηθεί προς απρόβλεπτες κατευθύνσεις». Georg Iggers.


«Προχωρήστε και να ξέρετε ότι σ’ ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον θα ανοίξουν και πάλι οι πλατιοί δρόμοι μέσα από τους οποίους θα βαδίσει ο ελεύθερος άνθρωπος για να χτίσει μια καλύτερη κοινωνία». Σαλβαδόρ Αλιέντε.


«Ο θάνατος ταιριάζει στα μουσεία. Σε όλα τα μουσεία, όχι μόνο σ’ ένα Μουσείο Πολέμου. Κάθε έκθεση –πίνακες, γλυπτά, αντικείμενα, μηχανήματα- είναι μια νεκρή φύση και οι άνθρωποι που συνωστίζονται στις αίθουσες, γεμίζοντάς τες και αδειάζοντάς τες σαν σκιές, εξασκούνται στη μελλοντική οριστική διαμονή τους στο μεγάλο Μουσείο της ανθρωπότητας, του κόσμου, όπου ο καθένας είναι μια νεκρή φύση. Πρόσωπα σαν φρούτα που κόπηκαν από το δέντρο και τοποθετήθηκαν γερτά πάνω σ’ ένα πιάτο».

Κλαούντιο Μάγκρις, Υπόθεση αρχείου, μετάφραση-σημειώσεις Άννα Παπασταύρου, Καστανιώτη, Αθήνα 2017, 10


O τίτλος "Der Doppelgänger" στο οικείο lieder δόθηκε από τον Schubert. Στο βιβλίο του Heine's Buch der Lieder (1827) το σχετικό ποίημα είναι άτιτλο, προκαλώντας στο τέλος μια έκπληξη.

Γερμανικό πρωτότυπο

Still ist die Nacht, es ruhen die Gassen,
In diesem Hause wohnte mein Schatz;
Sie hat schon längst die Stadt verlassen,
Doch steht noch das Haus auf demselben Platz.

Da steht auch ein Mensch und starrt in die Höhe,
Und ringt die Hände, vor Schmerzensgewalt;
Mir graust es, wenn ich sein Antlitz sehe, -
Der Mond zeigt mir meine eigne Gestalt.

Du Doppelgänger! du bleicher Geselle!
Was äffst du nach mein Liebesleid,
Das mich gequält auf dieser Stelle,
So manche Nacht, in alter Zeit?



Αγγλική μετάφραση

The night is quiet, the streets are calm,
In this house my beloved once lived:
She has long since left the town,
But the house still stands, here in the same place.

A man stands there also and looks to the sky,
And wrings his hands, overwhelmed by pain:
I am terrified – when I see his face,
The moon shows me my own form!

O you Doppelgänger! you pale comrade!
Why do you ape the pain of my love
Which tormented me upon this spot
So many a night, so long ago?


«Ούτε η αυταπάτη, ούτε η απάτη, ούτε το ψέμα λείπουν από την πανεπιστημιακή και επιστημονική ζωή».


Πιερ Βιντάλ-Νακέ

Τρίτη 28 Αυγούστου 2012

Η ιδιομορφία των ΗΠΑ




Ο Eric Foner στο βιβλίο του Who Owns History? Rethinking the Past in a Changing World, Hill and Wang, New York 2003 και ειδικά στο κεφάλαιο «Why is there no Socialism in the United States», σελίδες 110-145, καταγράφει, αμφισβητεί, αξιολογεί, τέμνει κριτικά, συμπληρώνει και συνθέτει τα ερμηνευτικά σχήματα που έχουν διατυπωθεί για την κατανόηση και ερμηνεία της αμερικανικής ιδιομορφίας προσπαθώντας να εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους δεν δημιουργήθηκε στις ΗΠΑ σοσιαλιστική ιδεολογική και πολιτική παράδοση. Επισημαίνει, ωστόσο, ότι ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1820 είχαν δημιουργηθεί στις ΗΠΑ, αλλά σε τοπικό επίπεδο, τα πρώτα στον κόσμο μορφώματα εργατικών κομμάτων
1ο σχήμα: Ε. L. Godkin (1867). Βασική αιτία της αμερικανικής ιδιομορφίας είναι η πρωτόγνωρη ανοδική κοινωνική κινητικότητα, η πίστη στην πρόοδο και η ηγεμονία στο συλλογικό φαντασιακό του αμερικανικού ονείρου.
2ο σχήμα: Werner Sombart: Η δυσαρέσκεια των εργατών δεν έλαβε ανατρεπτική μορφή στις ΗΠΑ διότι αυτοί αποτέλεσαν σε ικανό ποσοστό την αριστοκρατική μερίδα της παγκόσμιας εργατικής τάξης (μισθός, βιοτικό επίπεδο) όντας επιπλέον πεπεισμένοι ότι μπορούσε να λειτουργήσει υπέρ τους η μεγάλη ανοδική κοινωνική κινητικότητα που χαρακτήριζε την αμερικανική κοινωνία. Κατά συνέπεια, ταύτισαν τις τύχες τους με τις προόδους του καπιταλισμού προβάλλοντας αιτήματα για την αναβάθμιση της συνδικαλιστικής τους ισχύος και την πραγμάτωση της κοινωνικής ευημερίας και δικαιοσύνης.
3ο σχήμα: H frontier thesis, εισηγητής της οποίας ήταν ο Frederick Jackson Turner. Η σχετικότητα της δυναμικής του σοσιαλισμού στις ΗΠΑ υπήρξε απόρροια όχι μόνο της πολύ μεγάλης κοινωνικής κινητικότητας, αλλά και της γεωγραφικής, καθώς και της ικανότητας της αμερικανικής εργατικής τάξης να αναβαθμίζει την κοινωνική της κατάσταση και την πολιτική της δύναμη.
4ο σχήμα: Louis Hartz. Ο δομικός εξισωτισμός που εξασφάλισε για τους άρρενες λευκούς πολίτες το πολίτευμα και το πολιτικό σύστημα που δημιούργησε η Επανάσταση για την Ανεξαρτησία, σε συνάρτηση με την ηγεμονία της λωκιανής εκδοχής του φιλελευθερισμού, καθώς και με την ανυπαρξία γηγενούς αριστοκρατίας, απέτρεψαν τη δημιουργία συνθηκών ταξικής όξυνσης και διαμόρφωσαν αντίθετα συνθήκες πλήρους ενσωμάτωσης της εργατικής τάξης και αφομοίωσης της ανατρεπτικής δυναμικής.
5ο σχήμα: Στις ΗΠΑ κυριάρχησε η ιδεολογία του συσσωματικού φιλελευθερισμού ή του φιλελεύθερου κορπορατισμού (corporate liberalism) καθιστώντας ανίσχυρη οποιαδήποτε αντίθετη πολιτικο-ιδεολογική έκφραση.
6ο σχήμα: Στις ΗΠΑ το ρόλο του ομογενοποιητικού μηχανισμού και ειδικότερα της ανάσχεσης της επαναστατικής δυναμικής της εργατικής τάξης, που επέτρεψε τη διατήρηση του status quo, επιτέλεσε η μαζική κουλτούρα, τα ΜΜΕ, η μαζική κατανάλωση και ο ατομικός ευδαιμονισμός που κατέστησαν έωλη κάθε ουσιαστική απόπειρα συλλογικής οργάνωσης και χειραφέτησης.
7ο σχήμα: Ανασταλτικό ρόλο για την ενιαία οργάνωση της εργατικής τάξης έπαιξε ο εσωτερικός κατακερματισμός της εργατικής τάξης σε ομάδες με αντιτιθέμενα συμφέροντα, όχι μόνο με βάση την εξειδίκευση ή τη μη εξειδίκευσή τους, αλλά και με τις φυλετικές, εθνοτικές, θρησκευτικές και γλωσσικές διαφοροποιήσεις. Έντονες διαιρέσεις υπήρξαν και μεταξύ εργατών λευκού χρώματος.
8ο σχήμα: Η μεταρρυθμιστική και συμβιβαστική στρατηγική του συνδικαλιστικού κινήματος.
9ο σχήμα: Το διπολικό πολιτικό σύστημα.
10ο σχήμα: Η έντονη καταστολή του σοσιαλιστικού και κομμουνιστικού κινήματος εκ μέρους του αμερικανικού κράτους αρχικά στο διάστημα 1919-1920, κυρίως λόγω της αντιπολεμικής τους στάσης, και αργότερα κατά τη διάρκεια του Ψυχρού πολέμου.     
Αναρτήθηκε από στις

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)